Sachkhand Sri Harmandir Sahib Amritsar Vekha Hoea Ajh Sandhya Wela Da Mukhwak: 04-May-2020
ਜੈਤਸਰੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥ ਹੀਰਾ ਲਾਲੁ ਅਮੋਲਕੁ ਹੈ ਭਾਰੀ ਬਿਨੁ ਗਾਹਕ ਮੀਕਾ ਕਾਖਾ ॥ ਰਤਨ ਗਾਹਕੁ ਗੁਰੁ ਸਾਧੂ ਦੇਖਿਓ ਤਬ ਰਤਨੁ ਬਿਕਾਨੋ ਲਾਖਾ ॥੧॥ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਗੁਪਤ ਹੀਰੁ ਹਰਿ ਰਾਖਾ ॥ ਦੀਨ ਦਇਆਲਿ ਮਿਲਾਇਓ ਗੁਰੁ ਸਾਧੂ ਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਹੀਰੁ ਪਰਾਖਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨਮੁਖ ਕੋਠੀ ਅਗਿਆਨੁ ਅੰਧੇਰਾ ਤਿਨ ਘਰਿ ਰਤਨੁ ਨ ਲਾਖਾ ॥ ਤੇ ਊਝੜਿ ਭਰਮਿ ਮੁਏ ਗਾਵਾਰੀ ਮਾਇਆ ਭੁਅੰਗ ਬਿਖੁ ਚਾਖਾ ॥੨॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਾਧ ਮੇਲਹੁ ਜਨ ਨੀਕੇ ਹਰਿ ਸਾਧੂ ਸਰਣਿ ਹਮ ਰਾਖਾ ॥ ਹਰਿ ਅੰਗੀਕਾਰੁ ਕਰਹੁ ਪ੍ਰਭ ਸੁਆਮੀ ਹਮ ਪਰੇ ਭਾਗਿ ਤੁਮ ਪਾਖਾ ॥੩॥ ਜਿਹਵਾ ਕਿਆ ਗੁਣ ਆਖਿ ਵਖਾਣਹ ਤੁਮ ਵਡ ਅਗਮ ਵਡ ਪੁਰਖਾ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੀ ਪਾਖਾਣੁ ਡੁਬਤ ਹਰਿ ਰਾਖਾ ॥੪॥੨॥
ਪਦਅਰਥ: ਅਮੋਲਕੁ = ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਕੋਈ ਭੀ ਪਦਾਰਥ ਜਿਸ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੀਮਤੀ ਨਾਹ ਹੋ ਸਕੇ। ਸੀਕਾ = ਬਰਾਬਰ। ਕਾਖਾ = ਕੱਖ। ਲਾਖਾ = ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਇਆਂ ਤੋਂ।੧। ਮਨਿ = ਮਨ ਵਿਚ। ਗੁਪਤ = ਗੁੱਝਾ। ਹੀਰੁ = ਹੀਰਾ। ਰਾਖਾ = ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦਇਆਲਿ = ਦਇਆਲ ਨੇ। ਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ = ਗੁਰੂ ਮਿਲਣ ਨਾਲ। ਪਰਾਖਾ = ਪਰਖ ਲਿਆ।ਰਹਾਉ। ਕੋਠੀ = ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ। ਅਗਿਆਨੁ = ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਵਲੋਂ ਬੇ = ਸਮਝੀ। ਘਰਿ = ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ। ਨ ਲਾਖਾ = ਨਾਹ ਲਖਿਆ। ਊਝੜਿ = ਉਜਾੜ ਵਿਚ, ਕੁਰਾਹੇ। ਭਰਮਿ = ਭਟਕਣਾ ਵਿਚ। ਤੇ = ਉਹ (ਬਹੁ-ਵਚਨ) । ਮੁਏ = ਆਤਮਕ ਮੌਤੇ ਮਰ ਗਏ। ਭੁਅੰਗ = ਸੱਪ। ਬਿਖੁ = ਜ਼ਹਰ।੨। ਹਰਿ = ਹੇ ਹਰੀ! ਨੀਕੇ ਸਾਧ = ਚੰਗੇ ਸੰਤ ਜਨ। ਸਾਧੂ = ਗੁਰੂ। ਰਾਖਾ = ਰੱਖ। ਅੰਗੀਕਾਰੁ = ਮਦਦ। ਪ੍ਰਭ = ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਪਾਖਾ = ਪੱਖ, ਸਰਨ। ਭਾਗਿ = ਭੱਜ ਕੇ।੩। ਵਖਾਣਹ = ਅਸੀ ਬਿਆਨ ਕਰੀਏ। ਅਗਮ = ਅਪਹੁੰਚ। ਪਾਖਾਣ = ਪੱਥਰ। ਰਾਖਾ = ਰੱਖ ਲਿਆ।੪।
ਅਰਥ: ਹੇ ਭਾਈ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਬੜਾ ਹੀ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰਾ ਹੈ ਲਾਲ ਹੈ, ਪਰ ਗਾਹਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਇਹ ਹੀਰਾ ਕੱਖ ਵਰਗਾ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਰਤਨ ਦਾ ਗਾਹਕ ਗੁਰੂ ਮਿਲ ਪਿਆ, ਤਦੋਂ ਇਹ ਰਤਨ ਲੱਖੀਂ ਰੁਪਈਂ ਵਿਕਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ॥੧॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ-ਹੀਰਾ ਲੁਕਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੀਨਾਂ ਉਤੇ ਦਇਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਸ ਹਰੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਗੁਰੂ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਹ ਹੀਰਾ ਪਰਖ ਲਿਆ (ਮੈਂ ਉਸ ਹੀਰੇ ਦੀ ਕਦਰ ਸਮਝ ਲਈ) ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੁਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਵਲੋਂ ਬੇ-ਸਮਝੀ (ਦਾ) ਹਨੇਰਾ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, (ਤਾਹੀਏਂ) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ-ਘਰ ਵਿਚ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਨਾਮ-ਰਤਨ (ਕਦੇ) ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਮਾਇਆ-ਸਪਣੀ (ਦੇ ਮੋਹ) ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਖਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, (ਇਸ ਵਾਸਤੇ) ਉਹ ਮੂਰਖ ਭਟਕਣਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੁਰਾਹੇ ਪੈ ਕੇ ਆਤਮਕ ਮੌਤੇ ਮਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ॥੨॥ ਹੇ ਹਰੀ! ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੇ ਸੰਤ ਜਨ ਮਿਲਾ, ਮੈਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਵਿਚ ਰੱਖ। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਹੇ ਮਾਲਕ! ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰ। ਮੈਂ ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਛੱਡ ਕੇ ਤੇਰੀ ਸਰਨ ਆ ਪਿਆ ਹਾਂ ॥੩॥ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੂੰ ਵੱਡਾ ਪੁਰਖ ਹੈਂ, ਤੂੰ ਅਪਹੁੰਚ ਹੈਂ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜੀਭ ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਕੇਹੜੇ ਕੇਹੜੇ ਗੁਣ ਆਖ ਕੇ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ? ਹੇ ਦਾਸ ਨਾਨਕ ਜੀ! (ਆਖੋ-) ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਉਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਮੇਹਰ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਪੱਥਰ ਨੂੰ (ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ) ਡੁੱਬਦੇ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਬਚਾ ਲਿਆ ॥੪॥੨॥
जैतसरी महला ४ ॥ हीरा लालु अमोलकु है भारी बिनु गाहक मीका काखा ॥ रतन गाहकु गुरु साधू देखिओ तब रतनु बिकानो लाखा ॥१॥ मेरै मनि गुपत हीरु हरि राखा ॥ दीन दइआलि मिलाइओ गुरु साधू गुरि मिलिऐ हीरु पराखा ॥ रहाउ ॥ मनमुख कोठी अगिआनु अंधेरा तिन घरि रतनु न लाखा ॥ ते ऊझड़ि भरमि मुए गावारी माइआ भुअंग बिखु चाखा ॥२॥ हरि हरि साध मेलहु जन नीके हरि साधू सरणि हम राखा ॥ हरि अंगीकारु करहु प्रभ सुआमी हम परे भागि तुम पाखा ॥३॥ जिहवा किआ गुण आखि वखाणह तुम वड अगम वड पुरखा ॥ जन नानक हरि किरपा धारी पाखाणु डुबत हरि राखा ॥४॥२॥
अर्थ: हे भाई! परमात्मा का नाम बड़ा ही कीमती हीरा है लाल है, परन्तु गाहक के बिना यह हीरा कख जैसा हुआ पड़ा है। जब इस रत्न का गाहक गुरू मिल गया, तब यह रत्न लाखों रुपइयों में बिकने लग गया ॥१॥ हे भाई! मेरे मन में परमात्मा ने अपना नाम-हीरा छुपा कर रखा हुआ था। दीनों ऊपर दया करने वाले उस हरी ने मुझे गुरू मिला दिया। गुरू मिलने के साथ मैंने वह हीरा परख लिया (मैंने उस हीरे की कदर समझ लई) ॥ रहाउ ॥ हे भाई! अपने मन के पीछे चलने वाले मनुष्यों के हृदय में आत्मिक जीवन की तरफ़ से बे-समझी (का) अंधेरा पड़ा रहता है, (तभी) उन्होंने अपने हृदय-घर में टिका हुआ नाम-रत्न (कभी) नहीं देखा। वह मनुष्य माया-सपणी (के मोह) का ज़हर खाते रहते हैं, (इस लिए) वह मूर्ख भटकना के कारण कुराहे पड़ कर आत्मिक मौत मरे रहते हैं ॥२॥ हे हरी! मुझे अच्छे संत जन मिला, मुझे गुरू की श़रण में रख। हे प्रभू! हे मालिक! मेरी मदद कर। मैं अन्य तरफ़ों को छोड़ कर तेरी श़रण आ पड़ा हूँ ॥३॥ हे प्रभू! तूँ बड़ा पुरख हैं, तूँ अपहुँच हैं, हम अपनी जीभ के साथ तेरे कौन कौन से गुण कह के बता सकते हैं ? हे दास नानक जी! (कहो-) जिस मनुष्य ऊपर प्रभू ने मेहर की, उस पत्थर को (संसार-समुँद्र में) डूबते को उस ने बचा लिया ॥४॥२॥
Jaitsaree Mahalaa 4 || Heeraa Laal Amolak Hai Bhaaree Bin Gaahak Meekaa Kaakhaa || Ratan Gaahak Gur Saadhhoo Dekheo Tab Ratan Bikaano Laakhaa ||1|| Merai Man Gupat Heer Har Raakhaa || Deen Daeaal Milaaeo Gur Saadhhoo Gur Mileai Heer Paraakhaa || Rahaau || Manmukh Kothee Agyaan Andhheraa Tin Ghar Ratan Na Laakhaa || Te Oojharr Bharam Mue Gaavaaree Maaeaa Bhuang Bikh Chaakhaa ||2|| Har Har Saadhh Melahu Jan Neeke Har Saadhhoo Saran Ham Raakhaa || Har Angeekaar Karahu Prabh Suaamee Ham Pare Bhaag Tum Paakhaa ||3|| Jehvaa Keaa Gun Aakh Vakhaaneh Tum Vadd Agam Vadd Purkhaa || Jan Naanak Har Kirpaa Dhhaaree Paakhaan Ddubat Har Raakhaa ||4||2||
Meaning: A jewel or a diamond may be very valuable and heavy, but without a purchaser, it is worth only straw. When the Holy Guru, the Purchaser, saw this jewel, He purchased it for hundreds of thousands of dollars. ||1|| The Lord has kept this jewel hidden within my mind. The Lord, merciful to the meek, led me to meet the Holy Guru; meeting the Guru, I came to appreciate this jewel. || Pause || The rooms of the self-willed manmukhs are dark with ignorance; in their homes, the jewel is not visible. Those fools die, wandering in the wilderness, eating the poison of the snake, Maya. ||2|| O Lord, Har, Har, let me meet the humble, holy beings; O Lord, keep me in the Sanctuary of the Holy. O Lord, make me Your own; O God, Lord and Master, I have hurried to Your side. ||3|| What Glorious Virtues of Yours can I speak and describe ? You are great and unfathomable, the Greatest Being. The Lord has bestowed His Mercy on Daas Nanak Ji; He has saved the sinking stone. ||4||2||
www.facebook.com/dailyhukamnama
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ